նախիր
Armenian
Etymology
From Old Armenian նախիր (naxir).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [nɑχíɾ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [nɑχíɾ]
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | նախիր (naxir) | նախիրներ (naxirner) | ||
| dative | նախրի (naxri) | նախիրների (naxirneri) | ||
| ablative | նախրից (naxricʻ) | նախիրներից (naxirnericʻ) | ||
| instrumental | նախրով (naxrov) | նախիրներով (naxirnerov) | ||
| locative | նախրում (naxrum) | նախիրներում (naxirnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | նախիրը/նախիրն (naxirə/naxirn) | նախիրները/նախիրներն (naxirnerə/naxirnern) | ||
| dative | նախրին (naxrin) | նախիրներին (naxirnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | նախիրս (naxirs) | նախիրներս (naxirners) | ||
| dative | նախրիս (naxris) | նախիրներիս (naxirneris) | ||
| ablative | նախրիցս (naxricʻs) | նախիրներիցս (naxirnericʻs) | ||
| instrumental | նախրովս (naxrovs) | նախիրներովս (naxirnerovs) | ||
| locative | նախրումս (naxrums) | նախիրներումս (naxirnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | նախիրդ (naxird) | նախիրներդ (naxirnerd) | ||
| dative | նախրիդ (naxrid) | նախիրներիդ (naxirnerid) | ||
| ablative | նախրիցդ (naxricʻd) | նախիրներիցդ (naxirnericʻd) | ||
| instrumental | նախրովդ (naxrovd) | նախիրներովդ (naxirnerovd) | ||
| locative | նախրումդ (naxrumd) | նախիրներումդ (naxirnerumd) | ||
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | նախիր (naxir) | նախիրներ (naxirner) | ||
| dative | նախիրի (naxiri) | նախիրների (naxirneri) | ||
| ablative | նախիրից (naxiricʻ) | նախիրներից (naxirnericʻ) | ||
| instrumental | նախիրով (naxirov) | նախիրներով (naxirnerov) | ||
| locative | նախիրում (naxirum) | նախիրներում (naxirnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | նախիրը/նախիրն (naxirə/naxirn) | նախիրները/նախիրներն (naxirnerə/naxirnern) | ||
| dative | նախիրին (naxirin) | նախիրներին (naxirnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | նախիրս (naxirs) | նախիրներս (naxirners) | ||
| dative | նախիրիս (naxiris) | նախիրներիս (naxirneris) | ||
| ablative | նախիրիցս (naxiricʻs) | նախիրներիցս (naxirnericʻs) | ||
| instrumental | նախիրովս (naxirovs) | նախիրներովս (naxirnerovs) | ||
| locative | նախիրումս (naxirums) | նախիրներումս (naxirnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | նախիրդ (naxird) | նախիրներդ (naxirnerd) | ||
| dative | նախիրիդ (naxirid) | նախիրներիդ (naxirnerid) | ||
| ablative | նախիրիցդ (naxiricʻd) | նախիրներիցդ (naxirnericʻd) | ||
| instrumental | նախիրովդ (naxirovd) | նախիրներովդ (naxirnerovd) | ||
| locative | նախիրումդ (naxirumd) | նախիրներումդ (naxirnerumd) | ||
Derived terms
- նախրաթող (naxratʻoġ)
- նախրահաց (naxrahacʻ)
- նախրապան (naxrapan)
- նախրատափ (naxratapʻ)
- նախրարած (naxrarac)
- նախրափայտ (naxrapʻayt)
- նախրքաշ (naxrkʻaš)
- նապրագնայ (napragnay)
Old Armenian
Noun
նախիր • (naxir)
- herd (of cows or oxen)
- 8th century, Gregory of Nyssa, Tesutʻiwn yałags mardoys kazmutʻean [On the Formation of Man] :
- Հասարակական նախիր ʼի հասարակէ ժողովեալ:
- Hasarakakan naxir ʼi hasarakē žołoveal:
- Հասարակական նախիր ʼի հասարակէ ժողովեալ:
- Varkʻ srbocʻ harancʾ [Paterica] :
- […] եթէ մինչ մանուկ էի և արածէի զնախիրս ընդ այլոց մանկանց […]
- […] etʻē minčʻ manuk ēi ew aracēi znaxirs ənd aylocʻ mankancʻ […]
- […] եթէ մինչ մանուկ էի և արածէի զնախիրս ընդ այլոց մանկանց […]
- (derogatory) group of philosophers or pagan gods
- 5th century, Eznik Kołbacʻi, Ełc ałandocʻ [Refutation of the Sects] chapter 14:
- Որոց այնքան կամակոր յամառութիւն եղեւ, մինչեւ յայնչափ ի բազում ի նախրաց փիլիսոփայիցն աստուածոց եւ ոչ մի աստուած ըմբռնել:
- Orocʻ aynkʻan kamakor yamaṙutʻiwn ełew, minčʻew yaynčʻapʻ i bazum i naxracʻ pʻilisopʻayicʻn astuacocʻ ew očʻ mi astuac əmbṙnel:
- Որոց այնքան կամակոր յամառութիւն եղեւ, մինչեւ յայնչափ ի բազում ի նախրաց փիլիսոփայիցն աստուածոց եւ ոչ մի աստուած ըմբռնել:
Declension
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | նախիր (naxir) | նախիրք (naxirkʻ) | |
| genitive | նախրի (naxri) | նախրաց (naxracʻ) | |
| dative | նախրի (naxri) | նախրաց (naxracʻ) | |
| accusative | նախիր (naxir) | նախիրս (naxirs) | |
| ablative | նախրէ (naxrē) | նախրաց (naxracʻ) | |
| instrumental | նախրաւ (naxraw) | նախրաւք = նախրօք (naxrawkʻ = naxrōkʻ) | |
| locative | նախրի (naxri) | նախիրս (naxirs) |
Derived terms
- նախրորդ (naxrord)
References
- Ačaṙean, Hračʻeay (1977) “նախիր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume III, Yerevan: University Press, pages 421–422
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “նախիր”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 560a
Further reading
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “նախիր”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 401a
- Awgerean, Mkrtičʻ, Čēlalean, Grigor (1865) “նախիր”, in Aṙjeṙn baṙaran haykaznean lezui [Pocket Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), 2nd edition, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 609a
- J̌axǰaxean, Manuēl (1837) “նախիր”, in Baṙgirkʻ i barbaṙ hay ew italakan [Armenian–Italian Dictionary], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 1060c
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “նախիր”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 522b
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.