उत्थान

Hindi

Etymology

Most likely a learned borrowing from Sanskrit उत्थान (utthāna), but may also have been inherited through Prakrit 𑀉𑀢𑁆𑀣𑀸𑀡 (utthāṇa). Derivation from उत्- (ut-, “above, upwards”) +‎ थान (thān, “place”) is less likely because of the usage of the suffix उत्- (ut-) mostly being restricted to Sanskrit loans.

Pronunciation
  • (Delhi Hindi) IPA(key): /ʊt̪.t̪ʰɑːn/, [ʊt̪̚.t̪ʰä̃ːn]

Noun

उत्थान • (utthān) m (Urdu spelling اُتّھان) (rare, formal)

  1. rise, surge, advance
    Synonyms: वृद्धि (vŕddhi), बढ़ना (baṛhnā), बाढ़ (bāṛh)
  2. awakening, reinvigoration (as of a people)
    Synonyms: जागरण (jāgraṇ), जागना (jāgnā)
  3. (Hinduism) the awakening of Vishnu (on the eleventh day of the bright half of Kartika month)
  4. introductory or initial section (of a literary work)
  5. joy, pleasure
    Synonyms: सुख (sukh), ख़ुशी (xuśī), प्रसन्नता (prasannatā), हर्ष (harṣ), मोदन (modan), आनंद (ānand), नंद (nand), शर्म (śarm), हर्षित (harṣit)
  6. a courtyard
    Synonyms: आँगन (āṅgan), अंगन (aṅgan)
  7. war, battle
    Synonyms: युद्ध (yuddh), संग्राम (saṅgrām), जुद्ध (juddh)
  8. army
    Synonyms: सेना (senā), सैन्य (sainya), चमू (camū), फ़ौज (fauj), आर्मी (ārmī)
  9. manhood
    Synonyms: पौरुष (pauruṣ), पुरुषत्व (puruṣatva)
  10. a book
    Synonyms: किताब (kitāb), पुस्तक (pustak), ग्रंथ (granth), उपन्यास (upanyās)
  11. limit, boundary
    Synonyms: सीमा (sīmā), मर्यादा (maryādā), मर्याद (maryād), हद (had)
  12. proximate cause of disease

Declension
Declension of उत्थान (masc cons-stem)
singular plural
direct उत्थान
utthān		 उत्थान
utthān
oblique उत्थान
utthān		 उत्थानों
utthānõ
vocative उत्थान
utthān		 उत्थानो
utthāno

Further reading

Sanskrit

Alternative scripts
Alternative scripts
  • উত্থান (Assamese script)
  • ᬉᬢ᭄ᬣᬵᬦ (Balinese script)
  • উত্থান (Bengali script)
  • 𑰄𑰝𑰿𑰞𑰯𑰡 (Bhaiksuki script)
  • 𑀉𑀢𑁆𑀣𑀸𑀦 (Brahmi script)
  • ဥတ္ထာန (Burmese script)
  • ઉત્થાન (Gujarati script)
  • ਉਤ੍ਥਾਨ (Gurmukhi script)
  • 𑌉𑌤𑍍𑌥𑌾𑌨 (Grantha script)
  • ꦈꦠ꧀ꦡꦴꦤ (Javanese script)
  • 𑂇𑂞𑂹𑂟𑂰𑂢 (Kaithi script)
  • ಉತ್ಥಾನ (Kannada script)
  • ឧត្ថាន (Khmer script)
  • ອຸຕ຺ຖານ (Lao script)
  • ഉത്ഥാന (Malayalam script)
  • ᡠᢠᡨᠠ᠎᠊ᠠᠨᠠ (Manchu script)
  • 𑘄𑘝𑘿𑘞𑘰𑘡 (Modi script)
  • ᠤᢐᠲᠠᢗᠨᠠ᠋ (Mongolian script)
  • 𑦤𑦽𑧠𑦾𑧑𑧁 (Nandinagari script)
  • 𑐄𑐟𑑂𑐠𑐵𑐣 (Newa script)
  • ଉତ୍ଥାନ (Odia script)
  • ꢆꢡ꣄ꢢꢵꢥ (Saurashtra script)
  • 𑆇𑆠𑇀𑆡𑆳𑆤 (Sharada script)
  • 𑖄𑖝𑖿𑖞𑖯𑖡 (Siddham script)
  • උත්‍ථාන (Sinhalese script)
  • 𑩐𑩒𑩫 𑪙𑩬𑩛𑩯 (Soyombo script)
  • 𑚄𑚙𑚶𑚚𑚭𑚝 (Takri script)
  • உத்த²ாந (Tamil script)
  • ఉత్థాన (Telugu script)
  • อุตฺถาน (Thai script)
  • ཨུ་ཏྠཱ་ན (Tibetan script)
  • 𑒅𑒞𑓂𑒟𑒰𑒢 (Tirhuta script)
  • 𑨀𑨃𑨙𑩇𑨚𑨊𑨝 (Zanabazar Square script)

Etymology

A later Vedic corruption of *उत्स्थान (utsthāna), from उद्- (ud-, “above, upwards”) +‎ स्थान (sthāna, “the act of standing; place”).

Pronunciation
  • (Vedic) IPA(key): /ut.tʰɑ́ː.nɐ/, [ut̚.tʰɑ́ː.nɐ]
  • (Classical) IPA(key): /ut̪ˈt̪ʰɑː.n̪ɐ/, [ut̪̚ˈt̪ʰɑː.n̪ɐ]

Adjective

उत्थान • (utthā́na) stem

  1. causing to arise or originate

Declension
Masculine a-stem declension of उत्थान (utthā́na)
Singular Dual Plural
Nominative उत्थानः
utthā́naḥ		 उत्थानौ / उत्थाना¹
utthā́nau / utthā́nā¹		 उत्थानाः / उत्थानासः¹
utthā́nāḥ / utthā́nāsaḥ¹
Vocative उत्थान
útthāna		 उत्थानौ / उत्थाना¹
útthānau / útthānā¹		 उत्थानाः / उत्थानासः¹
útthānāḥ / útthānāsaḥ¹
Accusative उत्थानम्
utthā́nam		 उत्थानौ / उत्थाना¹
utthā́nau / utthā́nā¹		 उत्थानान्
utthā́nān
Instrumental उत्थानेन
utthā́nena		 उत्थानाभ्याम्
utthā́nābhyām		 उत्थानैः / उत्थानेभिः¹
utthā́naiḥ / utthā́nebhiḥ¹
Dative उत्थानाय
utthā́nāya		 उत्थानाभ्याम्
utthā́nābhyām		 उत्थानेभ्यः
utthā́nebhyaḥ
Ablative उत्थानात्
utthā́nāt		 उत्थानाभ्याम्
utthā́nābhyām		 उत्थानेभ्यः
utthā́nebhyaḥ
Genitive उत्थानस्य
utthā́nasya		 उत्थानयोः
utthā́nayoḥ		 उत्थानानाम्
utthā́nānām
Locative उत्थाने
utthā́ne		 उत्थानयोः
utthā́nayoḥ		 उत्थानेषु
utthā́neṣu
Notes
  • ¹Vedic
Feminine ā-stem declension of उत्थाना (utthā́nā)
Singular Dual Plural
Nominative उत्थाना
utthā́nā		 उत्थाने
utthā́ne		 उत्थानाः
utthā́nāḥ
Vocative उत्थाने
útthāne		 उत्थाने
útthāne		 उत्थानाः
útthānāḥ
Accusative उत्थानाम्
utthā́nām		 उत्थाने
utthā́ne		 उत्थानाः
utthā́nāḥ
Instrumental उत्थानया / उत्थाना¹
utthā́nayā / utthā́nā¹		 उत्थानाभ्याम्
utthā́nābhyām		 उत्थानाभिः
utthā́nābhiḥ
Dative उत्थानायै
utthā́nāyai		 उत्थानाभ्याम्
utthā́nābhyām		 उत्थानाभ्यः
utthā́nābhyaḥ
Ablative उत्थानायाः / उत्थानायै²
utthā́nāyāḥ / utthā́nāyai²		 उत्थानाभ्याम्
utthā́nābhyām		 उत्थानाभ्यः
utthā́nābhyaḥ
Genitive उत्थानायाः / उत्थानायै²
utthā́nāyāḥ / utthā́nāyai²		 उत्थानयोः
utthā́nayoḥ		 उत्थानानाम्
utthā́nānām
Locative उत्थानायाम्
utthā́nāyām		 उत्थानयोः
utthā́nayoḥ		 उत्थानासु
utthā́nāsu
Notes
  • ¹Vedic
  • ²Brāhmaṇas
Neuter a-stem declension of उत्थान (utthā́na)
Singular Dual Plural
Nominative उत्थानम्
utthā́nam		 उत्थाने
utthā́ne		 उत्थानानि / उत्थाना¹
utthā́nāni / utthā́nā¹
Vocative उत्थान
útthāna		 उत्थाने
útthāne		 उत्थानानि / उत्थाना¹
útthānāni / útthānā¹
Accusative उत्थानम्
utthā́nam		 उत्थाने
utthā́ne		 उत्थानानि / उत्थाना¹
utthā́nāni / utthā́nā¹
Instrumental उत्थानेन
utthā́nena		 उत्थानाभ्याम्
utthā́nābhyām		 उत्थानैः / उत्थानेभिः¹
utthā́naiḥ / utthā́nebhiḥ¹
Dative उत्थानाय
utthā́nāya		 उत्थानाभ्याम्
utthā́nābhyām		 उत्थानेभ्यः
utthā́nebhyaḥ
Ablative उत्थानात्
utthā́nāt		 उत्थानाभ्याम्
utthā́nābhyām		 उत्थानेभ्यः
utthā́nebhyaḥ
Genitive उत्थानस्य
utthā́nasya		 उत्थानयोः
utthā́nayoḥ		 उत्थानानाम्
utthā́nānām
Locative उत्थाने
utthā́ne		 उत्थानयोः
utthā́nayoḥ		 उत्थानेषु
utthā́neṣu
Notes
  • ¹Vedic

Noun

उत्थान • (utthā́na) stem, n

  1. the act of standing up or rising
  2. resurrection
    Synonyms: see Thesaurus:पुनरुज्जीवन
  3. coming forth, appearing
  4. tumult, sedition
  5. effort, exertion
    Synonyms: see Thesaurus:श्रम
  6. origin, rise
    Synonyms: see Thesaurus:उत्पत्ति
  7. a shed where sacrifices are offered
  8. happiness, joy, pleasure
    Synonyms: see Thesaurus:सुख
  9. a courtyard
    Synonyms: see Thesaurus:अङ्गन
  10. war, battle
    Synonyms: see Thesaurus:युद्ध
  11. army
    Synonyms: see Thesaurus:सेना
  12. manhood
    Synonyms: see Thesaurus:पौरुष
  13. a book
    Synonyms: see Thesaurus:पुस्तक
  14. term, limit, boundary
    Synonyms: see Thesaurus:सीमा
  15. proximate cause of disease

Declension
Neuter a-stem declension of उत्थान (utthā́na)
Singular Dual Plural
Nominative उत्थानम्
utthā́nam		 उत्थाने
utthā́ne		 उत्थानानि / उत्थाना¹
utthā́nāni / utthā́nā¹
Vocative उत्थान
útthāna		 उत्थाने
útthāne		 उत्थानानि / उत्थाना¹
útthānāni / útthānā¹
Accusative उत्थानम्
utthā́nam		 उत्थाने
utthā́ne		 उत्थानानि / उत्थाना¹
utthā́nāni / utthā́nā¹
Instrumental उत्थानेन
utthā́nena		 उत्थानाभ्याम्
utthā́nābhyām		 उत्थानैः / उत्थानेभिः¹
utthā́naiḥ / utthā́nebhiḥ¹
Dative उत्थानाय
utthā́nāya		 उत्थानाभ्याम्
utthā́nābhyām		 उत्थानेभ्यः
utthā́nebhyaḥ
Ablative उत्थानात्
utthā́nāt		 उत्थानाभ्याम्
utthā́nābhyām		 उत्थानेभ्यः
utthā́nebhyaḥ
Genitive उत्थानस्य
utthā́nasya		 उत्थानयोः
utthā́nayoḥ		 उत्थानानाम्
utthā́nānām
Locative उत्थाने
utthā́ne		 उत्थानयोः
utthā́nayoḥ		 उत्थानेषु
utthā́neṣu
Notes
  • ¹Vedic

Descendants
Terms inherited from *उत्स्थान (utsthāna)
  • Ashokan Prakrit: 𑀉𑀲𑁆𑀝𑀸𑀦 (usṭāna, Girnar), 𑀉𑀞𑀸𑀦 (uṭhāna /⁠uṭṭhāna⁠/, Kalsi, Dhauli, Jaugada), 𐨀𐨂𐨛𐨣 (uṭhana /⁠uṭṭhana⁠/, Mansehra)
    • Prakrit: 𑀉𑀝𑁆𑀞𑀸𑀡 (uṭṭhāṇa)
      • Khasa Prakrit:
        • Nepali: उठान (uṭhān)
      • Magadhi Prakrit:
        • Odia: ଉଠାଣ (uṭhaṇô), ଉଠାଣି (uṭhaṇi)
      • Maharastri Prakrit:
        • Marathi: उठाणू (uṭhāṇū)
      • Paisaci Prakrit:
        • Punjabi: ਉਠਾਨ (uṭhān)
      • Sauraseni Prakrit:
        • Sauraseni Apabhramsa:
          • Hindustani: uṭhān
            Hindi: उठान
            Urdu: اُٹھان (uṭhān)
  • Pali: uṭṭhāna
Terms inherited from उत्थान (utthā́na)
  • Ashokan Prakrit: 𐨀𐨂𐨠𐨣 (uthana /⁠utthana⁠/, Shahbazgarhi)
    • Prakrit: 𑀉𑀢𑁆𑀣𑀸𑀡 (utthāṇa)
      • Assamese: উথাম (utham)
      • Vracada Apabhramsa:
        • Sindhi:
          Arabic script: اُٿاڻِي
          Devanagari script: उथाणी
Learned loans from उत्थान (utthā́na)
  • Assamese: উত্থান (utthan)
  • Bengali: উত্থান (utthan)
  • Gujarati: ઉત્થાન (utthān)
  • Hindustani: (or via Prakrit)
    Hindi: उत्थान (utthān)
    Urdu: اُتّھان (utthān)
  • Kannada: ಉತ್ಥಾನ (utthāna)
  • Maithili:
    Devanagari script: उत्थान (utthān)
    Tirhuta script: 𑒅𑒞𑓂𑒟𑒰𑒢 (utthāna)
  • Malayalam: ഉത്ഥാനം (utthānaṁ)
  • Odia: ଉତ୍ଥାନ (utthanô)
  • Sinhalese: උත්ථානය (utthānaya)
  • Tamil: உத்தானம் (uttāṉam)
  • Telugu: ఉత్థానము (utthānamu)

Further reading
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.