อาณัติ

From Pali āṇatti (“command”). Cognate with Modern Khmer អាណត្តិ (ʼaanat), Lao ອານັດ (ʼā nat).

อาณัติ • (aa-nát)

1. (elegant) command, order; authorisation, sanction.
   • 2018, สมุยพร ฉันทสิทธิพร, “ความชอบธรรมและการล้มล้างทรราช: มุมมองของลัทธิขงจื่อในประวัติศาสตร์จีน”, in วารสารสังคมศาสตร์‎, volume 48, number 2, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, คณะรัฐศาสตร์, page 158:

     ที่มาของความชอบธรรมในการปกครองตามมุมมองของลัทธิขงจื่อ...คืออาณัติแห่งฟ้า

     tîi-maa kɔ̌ɔng kwaam-chɔ̂ɔp-tam nai gaan-bpòk-krɔɔng dtaam mum-mɔɔng kɔ̌ɔng lát-tí kǒng-jʉ̀ʉ ... kʉʉ aa-nát hɛ̀ng fáa

     The source of the legitimacy to govern, according to the viewpoint of the Kongzi doctrine...is the mandate of heaven.

   • 2005 September 21, ลิขิต ธีรเวคิน, “คุณลักษณะที่สำคัญของระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย”, in ผู้จัดการออนไลน์‎:

     ...ได้อาณัติจากประชาชนให้บริหารประเทศ

     ... dâai aa-nát jàak bprà-chaa-chon hâi bɔɔ-rí-hǎan bprà-têet

     ...receives a mandate from the people to administer the country

อาณัติ • (aa-nát) (abstract noun การอาณัติ)

1. (archaic, elegant) to command; to order.
   • 1914, ประชากิจกรจักร์ (แช่ม บุนนาค), พระยา, “พงษาวดารล้านช้าง”, in ประชุมพงษาวดาร ภาคที่ ๑, กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ไทย, page 407:

     ท้าวพระยาผู้ใดไม่ชอบใจนาง...นาง...ก็อาณัติบ่าว...ให้ฆ่าเสีย

     táao-prá-yaa pûu dai mâi chɔ̂ɔp-jai naang ... naang ... gɔ̂ aa-nát bàao ... hâi kâa sǐia

     [Should] any lord be not pleased [with] her... she...[would] then order a servant...to put [that lord] away.

   • 1914, ประชากิจกรจักร์ (แช่ม บุนนาค), พระยา, “พงษาวดารล้านช้าง”, in ประชุมพงษาวดาร ภาคที่ ๑, กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ไทย, page 430:

     เจ้าสารบวชอยู่วัดใหม่ เจ้าอโนชาบวชอยู่วัดเชียงทอง...อาณัติกันว่าจักฟื้นเจ้าอินทโฉม...

     jâao sǎan bùuat yùu wát mài · jâao à-noo-chaa bùuat yùu wát chiiang-tɔɔng ... aa-nát gan wâa jàk fʉ́ʉn jâao in chǒom ...

     Prince San, ordained at the New Temple, [and] Prince Anocha, ordained at Chiang Thong Temple...told each other that [they] must restore Prince In Chom...

• อาณา (aa-naa)